सि.बि.मगर(देवदह,खैरेनी)

नाकोके डुप्के मिराङल्हुङ राहाके आछाना
कठई मुम रोहउ जाल जाहाके आछाना
डाडाङ मुम मिगिन पिङ्टार बाट जाट्नखिङ
फेरी फेरी डुप्के टेम भाके आछाना ।।

इसई टुर्ल्हीङ मिराङल्हुङ टाक्नखिङ रिक्च आले । छिनीङ ङई पाल्पा जोङ तिनाउ गाँउपालिका मरामकाेट
मिराङल्हुङ र जन्तील्हुङ टाक्नखिङ ल्हेस्नाङो आर्मीट्माकोके ईलाङ रिक्मन ।
कुरा राङसाहक न्हीसचुकाट गते २०७७ सालाङो आले । ङा सी.वि. मगर हटई कानुङ लाफाको मित्र थापा, दिपसन मगर, तारा पाण्डे, सुरज पोख्रेल, राजेस कुँवर छान्नखिङ पाल्पा जोङो तिनाउ गाँउपालिका वडा नं. ५ मराम्कोट हटै वडा नं. ६ ओ जन्तील्हुङ ह्वाके टेम नमसिन ३ बजेलाक काख्योआस । कानुङ यात्रा रुपन्देही जोङो देवदह नगरपालिका शितलनगररिङ सुरु छान्ने । राङ्साहाक नम्मारलाक मौसम जुम्ह जुम्ह लेया । शितलनगरीङ सुरु छान्च यात्रा बुटवल, सिद्धबाबा, दोभान, केराबारी छान्म जोरधारा सम्म टाक्ले । सिद्धार्थ राजमार्गको सिद्धवावा क्षेत्रआङ ढलिङ धुलो लेच हटै लाम ड कच्ची लेचेइ करिव ४ ङाक्नाङ कान्को जोरधारा टाक्लीङ । होलाङ टाक्नाङ लामाङो धुलोए जाट्नाङ काटे आस्काटले चिन्दीके ज धौधौ छान्ने । अदिस्खाल टुक रन्छीच हटै म्हुङ बाट्के टेम कानकोई जोरधाराङ मिटार मेस्म बारा हटै डिस्या ज्याके काठालास । ईसई लाम ह्वाच लगभग जम्मै भर्मीकोई जोरधाराङ रोक्दीम बारा अर्नी जाट्के थाल्ले । मगर लाङ्घाङ गलामफेट र अरु पर्वकोआङ मालेम माछान्च बारा (बटुक) हटै जोरधारौ खेरेपाङो साईनो ले । जोरधाराङ अर्नी ज्यानिखिङ कानुङ यात्रा फेरी सुरु छाना डुम्रे सम्म । होडिक बेलाङ सम्म कानुङ लाफा दिपसनकोई छिनीङ नभि मुच ठाँउ र ज्याच गाचौ बन्दोबस्त जाट्के भ्यामलेकाङ । दिपसन लाफाकुङ पुरानो ईम द होलाक ज आल्चेइ कानकोले खुप सजिलो छाना । कानुङ छिनीङ नभिओ बास तिनाउ गाँउपालिका वडा नं. ५ आङो वडा अध्यक्ष दल बहादुर दर्लामी मगरकुङ ईमाङ छान्ने टेम कानकोके थाहा छाना । होसकुङ ईम मरामकोट टेच ठाँवाङ आले । आल्के च मरामकोट आन्के जोरधारा खेरेपिङ ड खाट्ले तर कानको चेक सेहच लाम आन्के टेम डुम्रे लाकीङ काछराहास । डुम्रेईङ नमकिमलाकटोको डुम्रे खोला चेस्म कानुङ लाम उकालो लग्दीस्ले । कच्ची लाम टेहाङ ड खासै सकस माछाना कानकोके । विच लामाङ देउराली टेच ठावाङ कलाप म्हुङ बाट्नखिङ कानको फेरी काह्वास । जति ढेमाङ टाक्ले होडीक जुम्ह लेया । अब च आर्गीओ सिङ ड डाङ्के ठाल्मलेया । छुम्म छुम्म लेनाङ कानको मराम्कोट काटाकास छिनीङ मुच ईमाङ । वडा अध्यक्षकुङ मिजा गणेश दर्लामी मगरकोई कानकोके मनिता जाट्काङ । गणेश दर्लामी सिपालाङ परिसाक्चा वापा हटै लाङ्घाङ युवा क्लवओ मिवा ( अध्यक्ष) द आल्को । तर होसकुङ बाबोई वडा अध्यक्ष दल बहादुर दर्लामीको डुम्रेलाक ज मुके आलेसा । चिन्डीयाक (परिचय) काजुस डुम्नखिङ गणेश सरको कानकोके ज्याच गाच कुराको खास्के काजुस्काङ । नभि ज्याम गाम वाट जाट्नाङ ढलिङ कुरा थाहा काडुपास । होसई लाङ्घाङ ७ घराङ होमस्टेओ सुरुवाट छान्म लेउले तर सेहम कठई उद्घाटन छान्के लेउलेसा । उद्घाटन माछानो ज कानकोई उद्घाटन जाट्नाङ लख छाना । होस लाङ्घाङ अझई ड कराङनाच, झामर्या स्याहाके ड जाटोले तर ईसई बखताङ कोरोनउ हल्लाए जाट्नाङ कानकोई होस कुरा मिमिके ज डाङ्के मटदिन्हास । न्हुनीङ समय खाटा टेहाङ ओस्के आन्के आछाने । गणेश सरकुङ वात सेनाङ ईत लग्दीसा मगरकुङ ढुट, रोस, रेवस, होस ठावाङ अझै ड जिवाम मुमले । होलाङो ज लोकल ज्यागात डिगात जात्नखिङ नभि मिस्के मित्र थापा र दिपसन लाफा आस्काट ईमाङ आन्काङ । होमस्टेओ नियम ज हि आले टेहाङ लहे जाक्च लख काट ईमाङ जम्मै मुके माखाट्ले र ठाँउ ड माओल्ले । अब पिहीन गोराकज सोनिखिङ मिराङल्हुङ आन्नखिङ जन्तील्हुङलाक काहाल्के टेम कानको कामिसास ।
गोराकज कानको सोनाङ गणेश सरकुङ मेडमकोई चिया म्हिनीक्के भ्यामलेकाङ । गणेश सरकुङ मेडमको ड होलाङ सिपालाङो वापामोई (शिक्षका) आल्को । तर होसकुङ आर्मीन गिनके जा काम्ह्याक्लेसास । गोराकाङ चिया गानीखिङ कानको मिराङल्हुङ छराहाके काख्योआस । कानकोके छराक्के गणेश सरको ड ह्वाकाङ । लामाङ मुगि, गन, तेजी, घेउ, खिरीडिक, टिमुर, अकबरे खुर्सानी, पोकनभेट ढीन्च घाङच र चिसो ठावाङ छान्च कुराको डाङ्के कादिनास । होसकुङ बारेयाङ गणेश सरकोई सेहम कठाहा पाहाटाक्काङ । मिराङल्हुङ टाक्नाङ नमखान ख्योहके भ्यामलेया । मिराङल्हुङ टाक्नाङ ईट लग्दीसा सेन्द माल्हेसीङ लख । ईडिक सेहच ठाउ ले होटुङ सफा मौसमाङ ढेमलाक हिउचुलीई म्हाकलाक मढेसाङ फाट सम्म डाङके डिन्होले । कानकोई कलाप फोटो खिचदिनीखिङ होस ठाओ बारेयाङ गणेस सरकोर काबुझदिसास । होस ठावाङ मिराङ ढिन्च ल्हुङो डाडा लेउले होचे जाटनाङ होस ठाओ आरमीन मिराङल्हुङ छान्च आलेसा । छिनीङपिहीन होसके यू डाडा ड टेके आलेउले । ङई ईस डाडाके यू डाडा टेके माछान्ने मिराङल्हुङ मगर ढुट आले होसई ज डाके परिस्ले टेम सुझाव ङायाहाङ । होस क्षेत्रके अघेर आहाल्के होलाङो स्थानीय सरकार र अरु भर्मीकोई ड चेक्टार डुस्म लेउले । होटुङ ल्हेस्नीखिङकानको मरामकोटाङ ज लेच टाप्ल्याकल्हुङ ओडार (गुफा) आङ कानुङस । होस ड सेहच लेउले । ओडार ओस्के माडिन्चकोके होलाङ आन्ढ्याङ खुप खाट्ले । होटुङ ल्हेसनखिङ गणेश सरकुङ ईमाङ टाकराहानाङ गोराकाङाे छो ज्याच बेला छान्म लेया । गोराकाङ छो ज्यानखिङ विदाबादी छान्के तरखर काजाटास । गणेश सरकुङ ईमाङ वित्दिच रात र ज्यागात डिगात कुदिक सेहच लेया टेच कुरा ईलाङ रिक्नीखिङ साध्य माले । गणेश सरकुङ ईमिङ भानिखिङ कानको जन्तील्हुङ टेच ठाउलाका काकाल्हास । जन्ती ल्हुङ तिनाउ गाँउपालिका वडा नं. ६ आङ परिसोले । पाल्पा जाेङो घाङच डाडाको मध्ययाङ परिस्च जन्तील्हुङ डाडाङ टाक्नाङ भर्मीयो खुप भिड लेया । लोस लोसीङ छराहाके राहाचको ढलीङ लेकाङ । जन्ती लख ल्हुङको लेचेई होस ठाउओ आर्मीन जन्तील्हुङ छान्च आलेटा । होलाङ ड काट ल्हेस अघेरीङ होडा ज होमस्टेओ ब्यवस्था लेउले । आल्के च ल्हेस्के मन मालेया तर भर्मी समय कठई केस्के परिस्ले होट छान्नाङ कानको जन्तील्हुङीङ नमसिनाङो १ ङाकनाङ काल्हेसास डुम्रेलाक टोको । लामाङो आहान ढलीङ ले तर ईलाङ जम्मे रिक्के मटह्योकाङ । डुम्रेईङ जोरधारा, बुटवल छान्म ईमाङ टाक्राहानाङ मिमिके माडाङ्च बेला छान्म लेया ।

मेमेयाङ ईसई भ्रमण खुप सेहच छाना । छराहाके आन्च पट्ट लाफाकेके जिलौ । कानकोले छराक्च गणेश दर्लामी मगर सरकोके ड ढलिङ जिलौ । आन्तरिक पर्यटनके डुस्के काफेरा आन्के परिस्च ठाउ लेउले मराम्कोट (मिराङल्हुङ) हटै जन्तील्हुङ ।
(लेखक रेडियो देवदह,खैरेनीमा मगरभाषाको कार्यक्रम सञ्चालक हुनुहुन्